Չգիտեմ,մարդ
կարող է իր ճակատագիրն ինքն ընտրել`ճամփի նման:Ճամփի,որ գալիս ու ընկնում է ոտքի
տակ ու գնալով հեռանում է... Տիրոջ պես:
78-79ուս.տարին
նվեր տվեց առաջին ուսանողական օրը, հետո` էլի օրեր…
Ես, գյուղում մեծացած աղջկան բնորոշ երկչոտությամբ, ուսանողական նստարանին նստած, թաքուն հետևում էի ձեր երկուսին: Ձեր բառ ու
բանի մտերմությունից հասկացել էի, որ
ընկերներ եք : Երկուսդ էլ հետաքրքիր
էիք, առանձնահատուկ: Համենայնդեպս, ես ձեզ մյուսներից առանձնացրել էի: Դու
երկար ,կարմիր շարֆ ունեիր վզիդ գցած: Շարֆի մի կեսը ժամանակ առ ժամանակ
ուսիդ վրայով ետ էիր շպրտում`հպարտ կեցվածք ընդունելով:
Նա …ես նրան շարֆով չեմ հիշում: Դու` սիունատես, մի քիչ
լիքը կառուցվածքով երիտասարդ էիր: Նա` գանգուր մազերով, ձիգ կառուցվածքով, սլացիկ
մարմնով…
Նա քայլում էր այնպես, ասես սահեր ջրերի վրայով: Դու գեղեցիկ էիր անթերի,Նա …Նրա նշաձև աչքերը շլություն ունեին: Նա իմ
ճակատագիրը չէր, դու էլ իմ ճակատագրով ընտրյալը չէիր: Նրա անունը միշտ վախով էի տալիս, վախենում
էի շուրթերս այրվեն, վախենում էի վնասեմ նրա անունը: Նրա անունը այդպես էլ սովորական
չդարձավ ինձ համար:
Պատահում էր երթուղային ավտոբուսի մեջ կանգնում էինք
կողք կողքի, պատահական էր ստացվում??չգիտեմ, նրա <դակած> տալոնները պահում էի
տետրերիս մեջ`չորացած ծաղկաթերթերի պես: Թե ազատ դասաժամ էինք ունենում, մենականում էի որևէ ազատ լսարանում: Գալիս,
գտնում էր ինձ, իսկ ես նրան թույլ չէի տալիս կարճել մեր միջև եղած տարածքը: Կոպիտ
խոսքով նրան հետ էի հրում դռնից`քողարկելով
նրա հանդեպ ունեցած իմ սրտի լիքը քնքշությունը: Կոպտությունս սարքովի
էր`Նրան ինձնից պաշտպանելու համար էի անում: Սիրտս
դրանից ցավում էր,աչքս թաքուն արտասվում էր, ինչպես հիմա, բայց ոչ մեկը չգիտեր, ոչ
մեկը չէր տեսնում: Ինքն էլ չիմացավ…
Վարդիշաղն էլ չգիտեր: Մենք մտերիմ ընկերուհիներ էինք, բայց ես նրան չէի բացվում: Մի
օր Վարդիշաղն ինձ իրենց տուն հրավիրեց`Խիմզավոդ, երևի դու էլ եղած կլինես նրանց
տանը: Նա եղբայր չուներ` քույրեր էին: Ես նրանց տանը երկար չէի կարող մնալ`մեր
գյուղը գնացող ավտոբուսից կուշանայի: Վարդիշաղը հարցեր ուներ ինձ տալու`հետո
հասկացա:
-Մեր խմբում կա մեկը, ում դու սիրում ես,-հարցրեց
Վարդիշաղը զգուշորեն:
-Չէ,-ասացի,-հազիվ դասերս եմ հասցնում, էդ մասին չեմ
մտածում,-ստեցի ես, աշխատելով բնական երևալ:Վարդիշաղն ասես դրան էլ սպասում էր.
-Ես Վանոյին ախպոր չափ սիրում եմ,-անմիջապես վրա
բերեց Վարդիշաղը:
Նա այդ <ախպոր չափ-ը> այնքան խորքից ու լիքը
ասաց, որ ես հիմար պիտի լինեի չհասկանալու համար: Վանոն հիվանդության պատճառով դասի
չէր գալիս: Հաջորդ օրը իմացա, որ Վարդիշաղը նրանց տուն էր գնացել: Նա հազար ու մի
պատրվակ էր գտնում Վանոյին մոտ լինելու
համար: Վարդիշաղն այլևս ընկեր ու ընկերուհի ուներ Վանոյին: Իսկ ես տարօրինակ մարդ
եմ`տանջվում էի յուրովի: Վանոն իմ ճակատագիրը չէր, ես Վանոյի ճակատագիրը չէի: Ես չէի
կարող, իրավունք չունեի ցավ պատճառել
Նրան, բայց տառապանքով էի լցրել իմ սիրտն ու հոգին: Նրանց երկուսով տեսնելիս մեռնում
էի ասես, հոգիս հանգիստ չէր մնում մարմնումս`աչքը ճամփի էր, ականջը`ձայնի: Մի օր ինքնամոռաց
Վ տառ էի փորագրել թևիս վրա: Խոր վերք էր
բռնել, երբ փորագրելուց հետո տեսա: Պետք էր աչքից թաքցնել այդ տառը`թաշկինակով կապեցի թևս: Քույրս
նկատել էր: Լվացքի տաշտակը դրսում դրած շորերս էի լվանում: Քույրիկս իմ վրա չարախնդում էր, դրանով չբավարարվեց:
-Մամ, հլա ասա թող էդ թաշկինակը հանի թևիցը,-դիմեց մորս:
Մայրս, որ խոհանոցի դուռը բաց հաց ու խմորի հետ էր, բանի
տեղ չդրեց քրոջս ասածը:
Իսկ իմ սիրտը` վիզը պոկած հավի պես, վախից ու
ամոթից թպրտում էր: Շնորհակալ եմ
մորիցս` քրոջս ուզածը չարություն էր:
Ես վերացել էի աշխարհից` լցվելով ունայնությամբ: Մեր տուն
խնամախոս էին գալիս`ինձ համար մեկ էր, թե ծնողներս ինչպես կվարվեն իրենց տասնութ տարեկան աղջկա հետ: Հարսանիքիս
հաջորդ օրը արցունքի գետ էի դարձել`արտասվում էի անկախ ինձանից, Մարո էի դարձել`մեր
տունն էի ուզում, ծնողներիս էի ուզում: Մորս բերանը բաց չէր լինում`միտքը մոլորվել
էր: Ես մաքուր էի, բայց անունի հարց կար` կարատավորվեր բոլորիս անունը`ծնողներիս խնայեցի, բոլորին խնայեցի:
Մնացի, իմ ամուսինն էր իմ ճակատագիրը…
Տարեկետում վերցրեցի ու էլ ձեզնից խաբար չունեցա: Մի օր
հանդիպեցինք`դու, Վանոն, ես: Ավտոգենմաշում էր իմ ավարտական պրակտիկան: Դուք արդեն
ավարտել ու աշխատում էիք այնտեղ : Կուրսից
մի աղջիկ էլ կար աշխատող`պատմեց, պատմեց Վանոյի ու Վարդիշաղի սիրո մասին, անընդհատ
կրկնելով`այդպիսի մեծ սեր, որ ինքն այդպիսի մեծ սեր դեռ չէր տեսել, ու թե ոնց էր Վանոն խենթացել
Վարդիշաղի համար, հերթապահել Վարդիշաղենց շենքի մոտ խռոված ժամանակ, թե ինչ է մի անգամ տեսնի նրան: Իսկ
Վարդիշաղը թողել էր Վանոյին, սիրել էր ու թողել, իբր` ծնողին լսելով,իբր բան չէր էլ եղել: Վարդիշաղը երևի
հենց այդ ժամանակ էր իմացել, որ Վանոն իր ճակատագիրը չէ:
Դուք լավ ընկերներ էիք`անբաժան….
Ես ուրիշ խմբում ավարտեցի ուսումս, դիպլոմս ստացա ու
տեղավորվեցի աշխատանքի` հեռու ձեզանից:
Ամուսինս կարգին մարդ էր`բախտս բերել էր: Ինձ վերաբերվում
էր ինչպես մեր երեխաներին կվերաբերվեր: Բայց….Բայց նա զոհվեց երկրաշարժից, մեր երրորդ
որդու ծննունդը չտեսնելով:Ես…ես մեռա… իմ ճամփին անթաղ թողնելով հասմիկների: Հիվանդացա, լավացա, խելագարվեցի…փոխվեցի, չգիտեմ
ինչքանով, բայց փոխվեցի,մի քիչ մեծացա, կոշտացա, մի քիչ քարացա, բայց էլի ձեզ չմոռացա…
Տարիներ անց, երբ գործերով ձեր քաղաքում էի, մտքիս մեջ Նա էր: Քայլում
էի ձեր քաղաքի մեզ ծանոթ փողոցով ու հայացքով Նրան փնտրում: Սպասումս արդարացավ մասնակի, երբ
հանկարծ մեր կուրսի Անահիտին հանդիպեցի: Գիտես Անահիտին`խոշոր աչքերով, որ ինչքան էլ
շուրթերը ժպտային ,աչքերի մեջ տխրության լուր կար: էն Անահիտին,որ սիրած տղան մահացել
էր դպրոցում` ֆիզկուլտուրայի դասին սայթաքել ու բարձրից ընկել էր….
Հեռվից եկա` ասացի, խոսեցի, հետո Վանոյից հարցրի:
-Չեք տեսնվում, ինչ է անում,-հարցրի:
Անահիտի աչքերը ավելի խոշորացան ու զարմացան հարցիս վրա.
-Վանոն մահացելա, չգիտեիր:
Չեմ ասում ինչ զգացի:
-Ավտովթարիցա մահացել,-շարունակեց նա` չսպասելով, որ խոսեմ:
Հիմա չեմ հիշում 90,91թե 92թիվ ասեց, որ թվականին`չեմ
հիշում, ասեց մահացելա, իսկ ես Նրան էլի էի փնտրել ձեր քաղաքի փողոցներում: Հետո
ասաց, որ Վանոն տղա ունի իրեն շատ նման: Հետո շտապում էր`գնաց Անահիտը: Իսկ Վանոյի
տղան, իրոք, նման էր իրեն: Ես մի ուրիշ օր
տեսա այդ տղային, բայց նա առանձնահատուկ չէր, ինչպես Վանոն, եթերային չէր, ինչպես
Վանոն: Սովորական էր ` բոլոր մարդկանց նման սովորական….
Սա նամակ է, որ պատրաստեցի անժամանակ: Սա քեզ հետ զրույցի
միակ հնարավորությունն էր: Գիտեմ, որ հաճելի չէր, վատ և անցանկալի էր քեզ համար` հիշողությունների դժոխային քո բաժնեմասի տեղն անիմաստ ասելը: Ներիր, թեկուզ շարունակելով
…ատել`ուզեցա իմանաս, որ ես Վարդիշաղի պես Վանոյին չեմ դավաճանել:
Այս նամակը ուղարկելուց
հետո` ինչ կզգամ, չգիտեմ:
Քո պատասխանից հետո, ասեմ թե ինչ զգացի. Ուրախացա, որ
միտքդ կենտրոնացել է իմ սխալների վրա: Ուրախացա, որ մի քիչ, քիչ եմ ցավ պատճառել` քո
ցավոտ տեղին դիպչելով ախր դուք իմ ու Վարդիշաղի պես չէիք մտերիմ, դուք լավ ընկերներ էիք...
Դու նամակ ուղարկեցիր`իմ գրած նամակում տեղ գտած սխալների դիտողությամբ…
